Xuất khẩu lao động thời AI: Ngồi ở Philippines, điều khiển robot ở Nhật Bản

Robot AI điều khiển từ xa cho phép người lao động chân tay làm việc xuyên biên giới, nhưng nhận lương thấp, nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe.


Bên trong một tòa nhà văn phòng lớn tại Manila (Philippines), 60 nhân viên trẻ giám sát và điều khiển các robot AI xếp hàng hóa lên kệ trong cửa hàng tiện lợi ở Nhật Bản xa xôi. Thỉnh thoảng, khi robot làm rơi một chiếc lon, nhân viên sẽ đeo kính thực tế ảo (VR) và dùng tay cầm để điều khiển robot nhặt lên.

Các robot AI này do startup Nhật Bản Telexistence phát triển, chạy trên nền tảng của Microsoft và Nvidia, hoạt động tại hơn 300 cửa hàng FamilyMart và Lawson ở Tokyo từ năm 2022, dự kiến tiếp tục triển khai tại chuỗi 7-Eleven. Chúng được nhân viên của Astro Robotics, startup cung cấp lực lượng lao động, giám sát 24/7 từ Manila.



Robot điều khiển từ xa của Telexistence làm việc tại cửa hàng tiện lợi ở Nhật Bản. Video: Telexistence


Nhật Bản đối mặt với tình trạng thiếu nhân công do dân số già, trong khi thận trọng với việc mở rộng nhập cư. Theo Juan Paolo Villonco, nhà sáng lập Astro Robotics, giải pháp của Telexistence cho phép "xuất khẩu ảo" lao động chân tay ra nước ngoài, giúp các công ty giảm chi phí và tăng quy mô hoạt động.

"Rất khó tìm người làm công việc sắp xếp hàng hóa ở Nhật Bản", Villonco nói với Rest of World. "Nếu tìm được, chi phí cũng rất đắt. Mức lương tối thiểu ở đó khá cao". Trong khi đó, việc thuê người Philippines trẻ tuổi, am hiểu công nghệ để vận hành robot dễ dàng hơn.

Mỗi người có thể giám sát 50 robot cùng lúc. Robot thường tự động làm việc, nhưng tỷ lệ mắc lỗi khoảng 4% và cần nhân viên điều khiển nhanh chóng xử lý. Việc mô phỏng chính xác lực tay và cách cầm nắm của con người vẫn là thách thức lớn với robot.

Nhiều lao động Philippines đang hưởng lợi từ sự bùng nổ AI và tự động hóa, trái ngược với tình trạng cắt giảm nhân sự ở những nước giàu hơn. Họ tham gia điều khiển robot công nghiệp, lái xe tự hành, hợp tác làm việc với AI, xây dựng tác nhân AI và nhiều công việc khác.

Theo Jose Mari Lanuza, nhà nghiên cứu trưởng tại Trung tâm Nghiên cứu Sigla, ở Philippines, vốn được mệnh danh là trung tâm gia công phần mềm toàn cầu, nhu cầu tuyển dụng vị trí liên quan đến tự động hóa và AI từ các công ty quốc tế đang rất ổn định. "Các công ty IT đang chạy đua tìm kiếm lao động giá rẻ", ông cho biết.




Khi robot làm rơi đồ, nhân viên tại Astro Robotics sẽ dùng thiết bị thực tế ảo (VR) để giúp robot nhặt lại. Ảnh: Rest of World


Người điều khiển robot từ xa đòi hỏi nhiều kỹ năng kỹ thuật hơn so với kiểm duyệt nội dung trực tuyến hay đào tạo mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) - dạng công việc AI thường gắn liền với các nước đang phát triển. Tuy nhiên, họ cũng thường làm việc theo hợp đồng và nhận lương thấp hơn đồng nghiệp ở nước phát triển.

Theo Lionel Robert, giáo sư ngành robot tại Đại học Michigan, quá trình phát triển hệ thống AI tại Mỹ có thể tốn 10.000 USD với chatbot cơ bản và 300.000 USD với hệ thống tự động cấp doanh nghiệp. Chi phí này sẽ thấp hơn nhiều ở Philippines, nơi nhân viên hợp đồng không được hưởng chế độ chăm sóc sức khỏe hay lương hưu.

Tại Astro Robotics, những người tốt nghiệp ngành khoa học máy tính và kỹ thuật sẽ giám sát robot AI xếp hàng lên kệ. Mỗi nhân viên nhận lương 250-315 USD hàng tháng, xấp xỉ lương nhân viên tổng đài. Robert cho biết, nhóm này đối mặt với áp lực lớn vì cần giải quyết lỗi nhanh chóng. "Ngay khi có thứ ngừng hoạt động, bạn phải làm nó chạy lại và cầu mong rằng trong lúc xử lý, không có sự cố khác xảy ra", ông nói.

Họ thường xuyên chóng mặt và hoa mắt do "say thực tế ảo" (cybersickness), một loại rối loạn cảm giác chuyển động liên quan đến VR. Tình trạng xảy ra do tần suất sử dụng thiết bị. Trong một ca làm việc thông thường kéo dài 8 tiếng, họ phải điều khiển robot khoảng 50 lần, mỗi lần mất 5 phút để khắc phục lỗi. "Rất mệt mỏi. Hãy tưởng tượng việc dịch chuyển tức thời, ngắt kết nối đột ngột với môi trường xung quanh, thay đổi độ cao - mọi thứ đều có thể gây ra tai nạn", Rowel Atienza, giáo sư học máy tại Đại học Philippines, giải thích.

Dù vất vả, nhân viên điều khiển từ xa vẫn đứng trước rủi ro thất nghiệp trong tương lai. Dữ liệu của họ đang giúp Telexistence huấn luyện robot hoàn toàn tự động. Trong thông báo hồi tháng 6, công ty cho biết đã thu thập "lượng lớn dữ liệu và bí quyết điều khiển từ xa" từ nhân viên thời gian qua. Telexistence đang cung cấp thông tin này cho công ty Physical Intelligence (Mỹ) để giúp phát triển các mô hình AI nền tảng, mang lại cho robot "trí tuệ thể chất" giống con người.




Neo, robot hình người giúp việc nhà của 1X Technologies. Ảnh: 1X Technologies


Trên thế giới, nhiều ví dụ khác cũng cho thấy robot và công nghệ điều khiển từ xa có thể cạnh tranh công việc với người lao động chân tay. Tháng trước, công ty 1X Technologies (Mỹ - Na Uy) giới thiệu "quản gia" Neo, robot hình người điều khiển từ xa cao 168 cm. Những người muốn được robot hỗ trợ rửa bát và giặt quần áo có thể đặt trước với mức giá 20.000 USD, dự kiến giao hàng năm 2026.

Fortune đánh giá, dù chi phí ban đầu rất cao, đây có thể là món hời. Trung bình người giúp việc ở Mỹ được trả 170-220 USD cho mỗi lần dọn dẹp. Nếu chủ nhà thuê người mỗi tuần ở mức cao nhất sẽ tốn khoảng 20.000 USD trong chưa đầy hai năm. Trong khi đó, khách hàng của 1X Technologies có thể lên lịch dọn dẹp qua ứng dụng, liệt kê việc cần làm và người điều khiển từ xa sẽ thực hiện chúng. Robot thậm chí có thể trả lời câu hỏi về nấu ăn, đưa ra lời khuyên, kể chuyện và nói đùa để tạo ra những cuộc trò chuyện tự nhiên.

Một số công việc đòi hỏi kỹ thuật cao hơn cũng có thể bị robot thay thế. Tháng 3, Đại học California, San Diego (UCSD) công bố video về robot hình người G1 của công ty Unitree (Trung Quốc) thử nghiệm làm việc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Họ trang bị cho robot bàn tay máy Inspire Gen4, đồng thời phát triển hệ thống điều khiển từ xa hai tay giúp nó thực hiện được 7 thủ thuật y tế. Một nhân viên y tế điều khiển G1 bằng bàn đạp, thiết bị theo dõi HTC Vive và camera ghi lại chuyển động.

Theo công ty nghiên cứu thị trường MarkNtel Advisors, tự động hóa đang tăng tốc trên toàn cầu, thị trường tác nhân AI dự kiến tăng trưởng gấp 8 lần, đạt 43 tỷ USD năm 2030. Thị trường robot công nghiệp dự kiến tăng trưởng gần gấp đôi.

Khoảng 1.000 nhà tuyển dụng trên thế giới mà Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) khảo sát năm nay dự đoán, tỷ lệ công việc chỉ dành cho con người sẽ giảm nhanh, nhường chỗ cho những công việc kết hợp với máy móc, hoặc chỉ dành cho máy móc. Khoảng 41% nhà tuyển dụng dự đoán sớm xảy ra tình trạng cắt giảm nhân sự khi kỹ năng của người lao động trở nên lỗi thời.

Thu Thảo tổng hợp


Adblock test (Why?)

Nguồn VNExpress​