Chuyên gia Thung lũng Silicon: Sự thiếu thốn sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Ông Navi Radjou, cố vấn về đổi mới sáng tạo tại Thung lũng Silicon, nhận định sự thiếu thốn sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo và gợi ý Việt Nam đi theo mô hình R&D của Ấn Độ để phát triển.


Chia sẻ được ông Radjou đưa ra tại Diễn đàn Nghiên cứu và Phát triển Việt Nam - R&D Forum 2025 do AVSE Global tổ chức ngày 30/7 tại Ninh Bình. Ông hiện là cố vấn hàng đầu trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo. Năm 2021, ông được tổ chức Thinkers50 (Anh) ghi nhận là một trong 50 nhà tư tưởng quản trị có ảnh hưởng nhất thế giới. Ông đồng hành và tư vấn cho hàng trăm lãnh đạo doanh nghiệp toàn cầu về chiến lược phát triển bền vững, tác giả cuốn sách về đổi mới sáng tạo Jugaad Innovation với hơn 200.000 bản được bán ra.




Navi Radjou, chuyên gia về đổi mới sáng tạo, chia sẻ tại sự kiện R&D Forum 2025 tại Ninh Bình, ngày 30/7/2025. Ảnh: Lưu Quý


"Tôi học được từ rất sớm rằng trong một thế giới khan hiếm, bạn phải học cách làm tốt hơn với ít hơn", ông nói. "Tuy nhiên, cũng chính sự thiếu thốn lại mở ra cánh cửa sáng tạo. Khi đặt ra giới hạn về tài nguyên, bạn sẽ không còn giới hạn về sáng tạo".

Từ trải nghiệm lớn lên trong thiếu thốn tại Ấn Độ đến quan sát mô hình phát triển ở phương Tây trong quá trình làm việc tại Thung lũng Silicon, Radjou cho rằng giới hạn nguồn lực có thể kích thích đổi mới sáng tạo.

Ông dẫn chứng ngành dược phẩm Mỹ, nơi chi tiêu R&D tăng gấp 10 lần trong 30 năm, nhưng lợi nhuận đầu tư lại giảm. "Điều đó có nghĩa họ đang đầu tư ngày càng nhiều vào việc phát triển thuốc, nhưng không có gì thực sự tạo ra tác động xã hội lớn", ông nhấn mạnh, đồng thời lập luận rằng việc đầu tư lớn vào R&D không phải lúc nào cũng tương quan với hiệu suất tài chính hay kinh tế.

Chuyên gia cũng so sánh ngân sách hàng năm của Cơ quan Vũ trụ Ấn Độ bằng số tiền NASA chi trong ba tuần, nhưng họ vẫn đạt được một số thành tựu tương đương. Chẳng hạn, Ấn Độ đưa tàu vũ trụ lên quỹ đạo Sao Hỏa (Mangalyaan) vào năm 2015 với chi phí 74 triệu USD, chỉ bằng một phần mười so với tàu Maven của NASA (670 triệu USD).

Vấn đề này từng được Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhắc đến trong cuộc làm việc với Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông cuối tháng 5. Khi đó, ông đánh giá nhiều startup có giấc mơ vươn tầm thế giới nhưng gặp khó khăn về vốn. Từ những tấm gương thành công của doanh nghiệp Việt khi vươn ra thế giới, ông khuyên các dự án không nên ngại khó, bởi "một trong những tài sản lớn họ có là sự đói khát".

"Khó khăn quá có thể giết chết rất nhiều ý tưởng, nhưng dễ quá cũng có thể thành đốt tiền. Đừng ngại những cái ban đầu khởi sự khó khăn", ông nói.

Mô hình nghiên cứu và phát triển

Từ những trải nghiệm trên, ông Radjou cho rằng mô hình nghiên cứu và phát triển của thế kỷ 21 xoay quanh ba yếu tố: tiết kiệm, linh hoạt và bền vững. "Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một mô hình như vậy", ông nói.




Mô hình R&D trong thế kỷ 21 được ông Navi Radjou đưa ra. Ảnh chụp màn hình


Về tiết kiệm (frugal), ông gợi ý thay vì đầu tư vào công nghệ mới, lựa chọn khôn ngoan hơn là tận dụng và tái mục đích các công nghệ hiện có để tạo ra giá trị lớn hơn, gọi đây là "nền kinh tế tri thức tuần hoàn".

Ông lấy ví dụ về HeartFight Technologies, một startup ở Đại học Cambridge (Anh), đã phát triển một thiết bị phát hiện sớm suy tim thông qua mắt cá chân bị sưng. Điều đặc biệt của dự án là tái sử dụng thuật toán AI nhận dạng khuôn mặt để phân tích hình ảnh mắt cá chân, từ đó giúp giảm chi phí chăm sóc sức khỏe.

Về linh hoạt (agile) trong R&D, ông đề xuất đưa giới học thuật và công nghiệp xích lại gần nhau hơn, thậm chí "cùng đặt trung tâm R&D của doanh nghiệp bên trong khuôn viên trường đại học". Một ví dụ điển hình là Công ty vật liệu xây dựng Saint-Gobain đặt trung tâm R&D trong Viện Công nghệ Ấn Độ năm 2012. Việc này giúp các kỹ sư Saint-Gobain tương tác thường xuyên với nhà nghiên cứu đại học, đẩy nhanh quá trình từ khoa học cơ bản đến kinh doanh một cách nhanh chóng và tiết kiệm chi phí.

Cuối cùng, về tính bền vững (sustainable), Radjou đưa ra ý tưởng đặt phòng thí nghiệm R&D bên trong tự nhiên. Ông đề cập mô hình công viên khoa học và công nghệ Guam Brazil, nơi các nhà nghiên cứu và 40 công ty làm việc cùng nhau để nghiên cứu sản phẩm dựa trên rừng, biến chúng thành sản phẩm giá trị cao. Ông gọi đây là "kinh tế sinh học" (bioeconomy), một lĩnh vực được dự báo đạt 10 nghìn tỷ USD trong 10 năm tới. Radjou tin rằng Việt Nam, với sự đa dạng sinh học phong phú, có thể tiên phong mô hình này.

"Câu hỏi đặt ra là có thể làm điều đó rẻ hơn, nhanh hơn, tốt hơn không? Có, và tôi nghĩ các quốc gia như Ấn Độ và Việt Nam có thể giúp ích", ông nói. "Việt Nam cũng có thể trở thành trung tâm R&D toàn cầu, nơi cho thế giới thấy cách đơn giản hóa mọi thứ mà vẫn tạo ra sự đổi mới".

Tương tự Việt Nam đặt mục tiêu thành nước phát triển vào năm 2045, Ấn Độ đặt mục tiêu này vào năm 2047. Theo Radjou, hai nước có cơ hội không chỉ "nhảy cóc" trên bảng xếp hạng thế giới, mà còn "mở đường" cho hướng phát triển hoàn toàn mới, đóng góp không chỉ vào tăng trưởng kinh tế mà còn cho sự hài hòa xã hội và sinh thái lớn hơn.

"Đây có thể là cơ hội lịch sử để Việt Nam không chỉ nhảy cóc, mà còn thay thế một mô hình R&D mới sẽ tiết kiệm, linh hoạt và bền vững", Radjou nhấn mạnh.

Tại diễn đàn, ông Nguyễn Đức Khương, Chủ tịch Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global), đánh giá đổi mới sáng tạo giúp đưa các nghiên cứu thành sản phẩm và mang đến giá trị cống hiến cho xã hội, cho doanh nghiệp, xa hơn nữa là đóng góp thế giới. Theo ông, Việt Nam có những thách thức, như chịu ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, nhưng "nếu trở thành cường quốc về những công nghệ ứng phó với biến đổi khí hậu, Việt Nam có thể đóng góp sâu sắc cho sự phát triển của thế giới".

Lưu Quý


Adblock test (Why?)

Nguồn VNExpress​