Dù là động vật gây chết người nhiều nhất hành tinh, muỗi vẫn mang lại một số ích lợi trong môi trường sống tự nhiên của chúng. Với tiếng vo ve phiền phức, vết cắn gây ngứa và khả năng truyền những bệnh nguy hiểm cho con người, muỗi là một trong những sinh vật bị ghét nhất hành tinh. Những năm gần đây, giới khoa học đã phát triển các công cụ gene mạnh mẽ có thể tiêu diệt muỗi và côn trùng gây hại khác. Tuy nhiên, sự phát triển của công nghệ này cũng đặt ra câu hỏi đạo đức: Khi nào nên chủ động xóa sổ một sinh vật? Nhà tự nhiên học nổi tiếng người Mỹ Edward Osborne Wilson từng nói: "Tôi sẽ vui lòng bấm công tắc và tự mình trở thành người hành quyết" với muỗi mang bệnh sốt rét. Nhưng một số nhà nghiên cứu và nhà đạo đức học cảnh báo, việc can thiệp vào nền tảng sự sống sẽ rất nguy hiểm và những con muỗi nhỏ bé, khó chịu, cũng có thể có giá trị. Một con muỗi đậu trên cây thục quỳ. Ảnh: Andres bjurnemark Muỗi là động vật nguy hiểm nhất thế giới Không phải hổ hay gấu, những con muỗi nhỏ bé mới là động vật gây chết người nhiều nhất hành tinh. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), gần 600.000 người tử vong do sốt rét năm 2023, phần lớn ở châu Phi. Theo Paul Ndebele, nhà đạo đức sinh học từ Đại học George Washington, số người tử vong tại châu Phi tương đương với "hai chiếc Boeing 747 đâm vào núi Kilimanjaro" mỗi ngày. Target Malaria, dự án dùng công nghệ gene để tiêu diệt muỗi truyền bệnh ở khu vực châu Phi cận Sahara, là một trong những nỗ lực chống muỗi tham vọng nhất đang được triển khai. "Có nhiều mạng sống bị sốt rét đe dọa đến mức chúng tôi muốn đảm bảo rằng công nghệ này có thể được sử dụng ngay trong tương lai gần", Alekos Simoni, nhà sinh học phân tử của dự án, chia sẻ với Washington Post. Trong phòng thí nghiệm, Simoni cùng đồng nghiệp tìm ra một đột biến gene khiến muỗi cái chào đời mà không có buồng trứng bình thường, trở nên vô sinh. Trong khi đó, muỗi đực có thể mang đột biến gene mà cơ thể không bị ảnh hưởng. Khi muỗi cái thừa hưởng gene này từ cả bố lẫn mẹ, chúng sẽ chết mà không tạo ra thế hệ tiếp theo. Trong khi đó, nếu con đực và con cái chỉ mang một bản sao gene và giao phối với muỗi hoang dã, gene sẽ được lan truyền rộng hơn đến khi không còn con cái nào sinh sản được, khiến cả quần thể sụp đổ. Simoni hy vọng bắt đầu thả muỗi biến đổi gene vào môi trường tự nhiên trong vòng 5 năm tới. Ấu trùng muỗi Culex. Ảnh: James Gathany/CDC Muỗi mang lại một số ích lợi cho môi trường sống tự nhiên "Kể cả ở cấp độ vi sinh vật, một điều rõ ràng trong các cuộc trò chuyện là chúng tôi không ủng hộ việc tái tạo thế giới theo mong muốn của con người", Gregory Kaebnick, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Đạo đức sinh học Hastings, chia sẻ. "Mỗi loài muỗi đều rất khác biệt về mặt sinh thái, từ nơi sinh sống đến việc chúng cắn người, ếch hay chim. Vì vậy, toàn bộ chu kỳ sinh thái của chúng cũng khác nhau, tùy vào loài muỗi mà chúng ta đang nói đến", Kristen Healy, Phó giáo sư Khoa Côn trùng học thuộc Đại học Bang Louisiana, nói với CNN. Với sự đa dạng này, có rất nhiều chu kỳ sinh thái, hay mối quan hệ giữa các loài vật và môi trường của chúng, cần được xem xét. Một số loài muỗi có thể thụ phấn. Healy cũng cho biết, tại bang Louisiana, Mỹ, muỗi có thể phục vụ mục đích tốt trong đầm lầy mà chúng sinh sống như làm thức ăn cho cá, động vật không xương sống dưới nước và cả những động vật nhỏ khác. Các loài muỗi khác có thể đóng vai trò tương tự trong môi trường sống tự nhiên của chúng, do đó, việc diệt trừ hoàn toàn có thể dẫn đến một số tác động tiêu cực. Thêm vào đó, theo Kaebnick, việc loại bỏ toàn bộ muỗi trên hành tinh sẽ là một "nhiệm vụ khổng lồ". Có hơn 3.500 loài muỗi đã biết, mỗi loài có thể cần một công cụ gene được thiết kế đặc biệt. Và không gì đảm bảo công cụ gene sẽ xóa sổ một quần thể đúng như dự định. "Việc xóa sổ muỗi bằng công nghệ gene có thể dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng toàn cầu theo cách khá rủi ro", Christopher Preston, nhà triết học môi trường tại Đại học Montana, cho biết. Thay vào đó, Preston cùng đồng nghiệp cho rằng các nhà di truyền học có thể sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene, vaccine và công cụ khác để nhắm vào ký sinh trùng đơn bào Plasmodium thay vì muỗi. Ký sinh trùng này không thể nhìn thấy bằng mắt thường và được muỗi chuyển từ nước bọt của nó vào máu người khi đốt. Đây mới là thủ phạm thực sự gây bệnh sốt rét. Thu Thảo (Theo Washington Post, CNN) Adblock test (Why?)Nguồn VNExpress
