Những cách quảng cáo thuốc lá rầm rộ trên các pano, áp phích, đài, báo, tivi… hầu như không xuất hiện. Thay vào đó là những cách quảng cáo tinh vi hơn: trưng bày nhiều sản phẩm của một hãng thuốc, trưng bày lẫn với bánh, kẹo… Thạc sĩ Lê Thị Thanh Hương, Đại học Y tế Công cộng (Hà Nội) cho biết, việc quảng cáo, khuyến mại tại các điểm bán lẻ là một trong những điểm bị vi phạm phổ biến. Đáng chú ý dù đã nâng mức xử phạt từ năm 2011 nhưng tình hình vẫn không có chiều hướng giảm. Điều tra thực trạng vi phạm quảng cáo, khuyến mại thuốc lá trong năm 2013 cho thấy, 100% các điểm được quan sát đều vi phạm quy định cấm trưng bày quá một bao/tút/hộp thuốc lá của một nhãn hiệu. Trong khi, con số này ở những đợt điều tra những năm trước đó là hơn 90%. Theo thạc sĩ Hương, cách trưng bày này tạo thành các điểm quảng cáo hấp dẫn, dễ nhận biết tại điểm bán. Điều này vô tình thúc đẩy hành vi mua và bắt đầu hút thuốc ở thanh thiếu niên. Nó cũng tạo ấn tượng rằng thuốc lá không phải là một sản phẩm độc hại, việc hút thuốc là được chấp nhận về mặt xã hội và khiến giới trẻ bị lôi cuốn. Ngoài ra, việc trưng bày này cũng làm những người đã cai thuốc có nguy cơ tái nghiện, gợi nhớ đến ham muốn hút thuốc trở lại ở những người đang cố gắng bỏ. Hút thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến bản thân người hút mà cả những người xunh quanh. Ảnh minh họa: Nadv. Bên cạnh đó, tỷ lệ điểm bán vi phạm đồng thời quy định cấm quảng cáo và khuyến mại thuốc lá tăng từ 29% năm 2009 lên gần 36% vào năm 2011, tỷ lệ điểm bán kinh doanh thuốc lá gói nhỏ hơn 20 điếu cũng tăng từ 20% lên 33%… “Các nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng các hoạt động quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá làm tăng mức tiêu thụ và sử dụng thuốc lá. Do đó, cần giám sát chặt và ngặn chặn các hình thức quảng cáo, khuyến mại thuốc lá trá hình”, thạc sĩ Lê Thị Thanh Hương, giảng viên Trường Đại học Y tế công cộng, nhấn mạnh. Luật phòng chống tác hại thuốc lá bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/5 cũng quy định cấm tiếp thị thuốc lá trực tiếp tới người tiêu dùng dưới mọi hình thức. Sắp tới việc trưng bày quá một bao/tút/hộp của cùng một nhãn hiệu có thể bị phạt từ 500 nghìn đồng đến 2 triệu đồng. Theo thạc sĩ Hương, cần phải tăng cường công tác tuyền truyền, nâng cao nhận thức về Luật phòng chống tác hại thuốc lá cho cộng đồng. Hiện nay, ngay nhiều cán bộ lãnh đạo, thậm chí các thanh tra viên liên quan đến công tác phòng chống tác hại thuốc lá cũng chưa hiểu rõ nội dung của luật. Điều tra cho thấy, phần lớn chủ cửa hàng bán lẻ chưa biết đến luật. Bên cạnh đó, việc xử lý người hút thuốc tại nơi có biển cấm cũng không hề đơn giản. Năm 2005, Việt Nam đã có Nghị định 45 quy định xử phạt hành chính những hành vi hút thuốc lá nơi cộng cộng. Từ 1/1/2010, hành vi này thậm chí bị xử phạt 50.000-100.000 đồng. Tuy nhiên, thực tế số người bị xử phạt chỉ đếm trên đầu ngón tay vì "không có ai đi phạt". Theo ông Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế, lãnh đạo nhiều cơ quan, tổ chức chưa quan tâm thực hiện quy định này, ý thức tuân thủ của cán bộ công chức và người dân còn hạn chế. Bên cạnh đó, trước đây, lực lượng được phép xử phạt còn quá mỏng, chủ yếu là thanh tra y tế và cán bộ UBND các cấp, mức xử phạt còn thấp. Tuy nhiên, với những quy định mới của Luật Phòng chống tác hại thuốc lá thì việc thực thi môi trường không khói thuốc lá tới đây chắc chắn sẽ đạt hiệu quả cao hơn. Theo ông Nguyễn Việt Cường, Chánh thanh tra Sở Y tế Hà Nội thì hiện nay, bản thân nơi thực hiện là các đơn vị, các bệnh viện không có thẩm quyền xử phạt mà chỉ nhắc nhở, giải thích. Vì thế, quan trọng vẫn là phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục để nâng cao ý thức của người dân. Để Luật thực sự có hiệu lực, Chương trình phòng chống tác hại thuốc lá quốc gia, Bộ Y tế đã triển khai nhiều hoạt động truyền thông, phổ biến luật. Đặc biệt, Chương trình sẽ thành lập các đoàn thanh tra liên bộ giám sát địa điểm công cộng, những nơi không được phép hút thuốc lá, cũng như giám sát các điểm bán lẻ thuốc lá. Phương Trang Nguồn VNExpress
