Synaesthesia là bệnh lý thần kinh khiến nhiều nghệ sĩ như Van Gogh, Kanye West hay Lady Gaga có thể nghe được màu sắc hoặc nếm âm thanh, tiếng ồn và vị trí. Khi đi qua ga tàu điện ngầm ở London, James Wannerton lần lượt nếm được vị cao su cháy, sữa bốc hơi, súp đậu, giăm bông, phô mai Cheshire vụn. Tuy nhiên, ông không ăn bất cứ thứ gì trong suốt quá trình di chuyển. Wannerton mắc bệnh synaesthete (cảm ứng giác quan), còn gọi là sự lẫn lộn giữa các giác quan, khi 5 khả năng cảm nhận của cơ thể làm trái nhiệm vụ của mình. Điều này khiến các bệnh nhân "nghe" thấy màu sắc hoặc "nếm" được âm thanh. Họ cũng liên kết các sự vật, chẳng hạn số đếm hoặc ngày tháng với màu sắc cụ thể. Tình trạng synaesthete xảy ra ở khoảng 4% dân số, song con số thực tế có thể cao hơn nhiều. Các nghệ sĩ nổi tiếng như nữ diễn viên Tilda Swinton, đầu bếp Heston Blumenthal, nghệ sĩ David Hockney, họa sĩ Vincent Van Gogh, các ca sĩ Paul McCartney, Sting, Lady Gaga, Beyoncé và Kanye West được cho là gặp tình trạng này. Wannerton, nghệ sĩ kiêm nhà văn 64 tuổi, chủ tịch Hiệp hội Cảm ứng giác quan Vương quốc Anh, nhận thức được hội chứng của mình khi còn nhỏ, ngồi tàu điện ngầm London đến trường cùng mẹ. "Lớn lên trong những năm 60, tôi đi qua nhiều ga khác nhau, có thể 'nếm' được từng ga. Khi còn nhỏ, tôi không quá bận tâm, nhưng khi lớn lên, bạn bè đồng trang lứa không thể hiểu nổi khi tôi nói về những cảm giác này", Wannerton kể lại. Đến khi ngoài 20 tuổi, ông đi khám và được chụp cộng hưởng từ lần đầu tiên. Các bác sĩ phát hiện những hoạt động thần kinh dư thừa, cho thấy não bộ ông phản ứng một cách khác biệt. "Thường thì những người mắc hội chứng này không nhận ra khi còn nhỏ, bởi họ nghĩ đó là điều bình thường và tự nhiên, cho đến khi nó gây ra các vấn đề ở tuổi thiếu niên hoặc trưởng thành", ông nói. Wannerton là một trong những cá nhân đầu tiên ở Anh được ghi nhận mắc chứng synaesthete, trích dẫn trong hơn 100 tài liệu nghiên cứu. Nữ ca sĩ Lady Gaga. Ảnh: AP Theo ông, điều đáng lo ngại nhất khi gặp tình trạng này không phải hương vị ông cảm nhận được, mà là sức mạnh của nó. Một số từ ngữ mang lại hương vị như bánh kẹp mứt hoặc chocolate tan chảy, gây phân tâm. Ông mô tả cảm giác về hương vị hiện ra đột ngột và biến mất nhanh chóng, tùy vào mức độ phản ứng. Các nhà nghiên cứu cho biết con người được sinh ra với khớp thần kinh, nhưng khi não phát triển trong thời thơ ấu, có một gene tự loại bỏ những liên kết mà không cần thiết. Trong trường hợp của những người mắc chứng synaesthetes, đôi khi gene để lại liên kết thần kinh nguyên vẹn. Nghiên cứu cho thấy khớp thần kinh có thể tạo ra từ chấn thương đầu khi còn nhỏ, cũng có thể mất đi do các chấn thương sau này trong cuộc đời. Tình trạng của Wannerton di truyền từ chị gái, mẹ. Cả hai đều mắc chứng synaesthetes thể nhẹ. Theo nghiên cứu từ Trường Y Harvard, hội chứng xảy ra ở phụ nữ nhiều hơn nam giới. Có nhiều loại synaesthesia khác nhau. Dạng phổ biến là hội chứng cảm ứng màu grapheme, cảm nhận màu khi thấy chữ cái hoặc số. Dạng khác là chromesthesia, nhìn thấy một số hình dạng khi nghe âm thanh. Dạng bệnh Wannerton gặp phải là cảm ứng vị giác từ vựng, tức là nếm được mùi vị từ một số âm thanh nhất định. Ví dụ, tên người bạn đời Debbie khiến ông cảm nhận được hương vị "bánh mì nướng". Ngay cả tiếng sủa của những con chó cũng có những hương vị khác nhau, giống sữa trứng hoặc chocolate. Nhà sản xuất nước hoa người Pháp Barnabé Fillion, được biết đến như "chiếc mũi của thương hiệu" mỹ phẩm Aēsop, đã "lợi dụng" hội chứng này để đánh giá sản phẩm. Ông có thể nhìn thấy kết cấu của mùi hương, cho phép xây dựng thư viện mùi trong ký ức. "Khi ngửi được một thành phần, tôi nhìn thấy kết cấu và sử dụng nó để xếp lớp mù hương như vẽ một bức tranh", ông nói. Fillion gần đây đã cho ra mắt dòng sản phẩm gồm 7 loại nước hoa của riêng mình, có tên Arpa. Tại xưởng ở Paris, ông tạo ra những loại mùi được liên kết với một bản nhạc hoặc tác phẩm nghệ thuật, vĩ độ hoặc kinh độ địa lý. Chúng được lấy cảm hứng từ những trải nghiệm đa giác quan trong chuyến du lịch tới Bỉ, Ethiopia, Nhật Bản và những nơi khác. Thục Linh (Theo SCMP) Mua hàng tại Tin Học Như Ý Nguồn: VNExpress
