Các cuộc gọi lừa đảo xuất phát từ số điện thoại trong nước, chuyển tiền đến tài khoản trong nước, nhưng khó lần ra. Quang Huân (TP HCM) cho biết anh từng là nạn nhân của trò lừa cộng tác viên online hồi đầu năm. Xuất phát từ cuộc gọi giới thiệu tuyển nhân sự, anh tham gia vào đường dây, nạp hàng chục triệu đồng để làm nhiệm vụ, sau đó mất trắng. "Khi gọi lại số điện thoại đã dụ mình để đòi lại tiền, thuê bao đã ở chế độ tắt máy", anh kể. Từng suýt bị lừa bởi chiêu "khóa số điện thoại trong hai giờ", Thu Hà (Hà Nội) nói một phần lý do cô tin tưởng và làm theo vì nghĩ đây là số điện thoại từ một nhà mạng Việt Nam. "Tôi từng mua sim và được yêu cầu gửi ảnh chứng minh nhân dân, chụp ảnh chân dung nên nghĩ nếu lừa đảo thì cũng có thể tìm ra, nên không quá cảnh giác với số điện thoại như vậy", Hà cho hay. Tuy nhiên, trong hầu hết trường hợp, thông tin được dùng để tạo số điện thoại và lập tài khoản ngân hàng đều là mạo danh. Ông Ngô Minh Hiếu, nhà sáng lập dự án Chống lừa đảo, cho biết mỗi ngày hệ thống vẫn liên tục nhận được lời cầu cứu từ nạn nhân của các chiêu trò như dụ đầu tư, làm cộng tác viên. "Hầu hết số điện thoại, tài khoản ngân hàng mà kẻ lừa đảo cung cấp đều là tài khoản rác, sử dụng thông tin giả hoặc được mua lại trên mạng", ông nói. Một người dùng đang nghe điện thoại. Ảnh: Lưu Quý Với số tài khoản ngân hàng, kẻ gian không bao giờ sử dụng tài khoản chính chủ. Thay vào đó, chúng mua lại hàng loạt tài khoản ngân hàng, hoặc lập ra từ thông tin đi thuê, mượn. Ví dụ, trên một số chợ đen trên Telegram, các tài khoản ngân hàng có thể được rao bán từ vài trăm nghìn đến một triệu đồng. Một số đường dây lừa đảo chuyên tìm đến những người nhẹ dạ như sinh viên, người già, để lấy thông tin đi tạo tài khoản ngân hàng, sử dụng cho mục đích lừa đảo. Sau khi nạn nhân nạp tiền, kẻ gian lập tức chuyển đổi qua các loại tiền số trên sàn giao dịch để tránh bị lần dấu vết. Chúng cũng có thể mua đồ trên các trang thương mại điện tử, sau đó bán lấy tiền. Với số điện thoại, ông Hiếu cho biết kẻ gian thường sử dụng dịch vụ gọi điện từ Internet (VOIP), hoặc sim rác để che giấu danh tính, vị trí. Sim rác là sim được nhập sẵn thông tin thuê bao, kích hoạt sẵn dịch vụ di động trả trước và có thể sử dụng ngay sau khi mua mà không cần đăng ký với nhà mạng. "Từ sim rác, kẻ xấu có thể gọi điện, nhắn tin lừa đảo, cũng như tạo ra hàng loạt công cụ phục vụ lừa đảo như tài khoản trên phần mềm chat, tài khoản ví điện tử", ông Hiếu nói và đánh giá đây là công cụ quan trọng dẫn đến tình trạng lừa đảo tràn lan thời gian qua. Đặc thù của sim di động là vị trí thay đổi liên tục, dễ tiêu hủy sau một thời gian sử dụng, dẫn đến khó khăn khi tìm ra kẻ đứng sau. Tại phiên họp thứ 14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tháng 8 năm ngoái, Bộ Công an đánh giá tình trạng sim rác, mua bán tài khoản ngân hàng và việc chưa có giải pháp quản lý cuộc gọi VOIP là những khó khăn trong công tác phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Chưa hiệu quả khi dẹp sim rác Tại cuộc họp công bố việc xử phạt các nhà mạng vì sim rác hồi tháng 9/2022, Bộ Thông tin và Truyền thông thừa nhận sim rác đang bị lợi dụng để phát tán tin nhắn, thực hiện cuộc gọi rác, quấy rối, lừa đảo. Bộ đã phạt 7 nhà mạng và 39 điểm bán với số tiền gần ba tỷ đồng vì để tình trạng này diễn ra. Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, thị trường sim hiện nay còn tồn tại các vấn đề như: bán sim nhập sẵn thông tin thuê bao, kích hoạt sẵn dịch vụ di động trả trước; chấp nhận đăng ký thuê bao bên ngoài điểm cung cấp dịch vụ viễn thông; quản lý chưa chặt dẫn tới việc thông tin thuê bao không chính xác, không đầy đủ, sim không chính chủ. Ngoài ra, một số doanh nghiệp còn để xảy ra tình trạng nhân viên sử dụng thông tin cá nhân hoặc thông tin của người khác để đăng ký thuê bao, sử dụng hồ sơ đăng ký thuê bao lần đầu để kích hoạt thêm sim cho người sử dụng. "Những hành vi trên làm ảnh hưởng đến mục tiêu quản lý chính xác thông tin thuê bao và là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng sim rác vẫn được bán trên thị trường", đại diện Bộ đánh giá. Bộ cho biết đã chỉ đạo doanh nghiệp viễn thông kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, căn cước công dân gắn chip để rà soát 100% thông tin chủ thuê bao. Khoảng 22 triệu sim với thông tin không đầy đủ đã bị loại bỏ. Từ tháng 9/2022 đến nay, thông tin về xử lý sim rác, xác thực thuê bao chưa được công bố. Một điểm bán sim tại Hà Nội. Ảnh: Minh Sơn Theo thống kê của Cục Viễn thông thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông tính đến tháng 10/2022, Việt Nam có hơn 127 triệu thuê bao di động đang hoạt động. Trong báo cáo tổng kết công tác năm 2022, Bộ cho biết một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành viễn thông năm 2023 là "chỉ đạo các doanh nghiệp viễn thông xử lý triệt để tình trạng sim có thông tin không đúng quy định, sim không chính chủ". Lưu Quý Mua hàng tại Tin Học Như ÝTheo Trang Công Nghệ
