Gần đây, tôi phát hiện em đang cặp với một cậu không ra gì: hút thuốc, nhậu nhẹt, nóng tính, đánh nhau… cái gì cũng có. Ai cũng cảm thấy là không nên nhưng em tôi lại mù quáng. Em gái tôi vừa lên thành phố học được một năm. Thời gian đầu, em cũng học rất chăm chỉ. Nhưng sau một thời gian đi làm thêm (phục vụ ở quán nước), em có nhiều bạn không được tốt. Em bắt đầu bỏ bê chuyện học, thường xuyên đi sớm về trễ. Gia đình tôi rất lo, nhưng không ai nói em được. Gần đây, tôi phát hiện em đang cặp với một cậu không ra gì: hút thuốc, nhậu nhẹt, nóng tính, đánh nhau… cái gì cũng có. Ai cũng cảm thấy là không nên nhưng em tôi lại mù quáng, tiếp tục. Cả nhà cố gắng khuyên ngăn mà không được. Tôi sợ sau này em sẽ khổ, sợ yêu thêm một thời gian nữa thì em sẽ không bỏ được. Tôi nên làm gì để giúp em mình, em rất cứng đầu. Tôi bế tắc quá. (Hương) Ảnh: cdn.sheknows.com Trả lời: Chào bạn, Cái khó của tâm lý là sự tồn tại của cá thể phụ thuộc vào cảm xúc, tình cảm và ý chí. Mỗi người có tần số cảm xúc khác nhau như là vân tay vậy, không ai giống ai. Về mặt tình cảm thì bao gồm bản chất tự nhiên và xã hội, tức là có những đức tính và đời sống xã hội của con người. Riêng ý chí bị chi phối nhiều do lý tưởng sống. Nếu một người thiếu lý tưởng sống có thể xem nhẹ ý chí và đôi khi mất ý chí. Người nặng tình cảm có thiên hướng xã hội thường lấy chuẩn mực xã hội làm thước đo, còn người có tình cảm do cảm xúc phát triển lên nhưng thiếu sự tích cực thì rất dễ rơi vào những cám dỗ đời thường như nghiện ngập, nóng tính, đánh nhau… Trường hợp của bạn mong muốn có thể làm gì để giúp em trong khi bạn lại kết luận “em rất cứng đầu” thì quả thực là khó. Các nhà tư vấn thường chỉ tư vấn trực tiếp cho đối tượng cần tư vấn, giống như bác sĩ chỉ có thể khám cho bệnh nhân và không thể khám qua người khác. Đây là cái khó khi chúng tôi muốn giúp bạn. Khi tư vấn, nhà tư vấn phải trải qua các môn học tâm lý cơ bản và chuyên ngành lúc đó mới đo lường trạng thái của đối tượng và từng bước đưa ra những hướng giải quyết, những lời khuyên phù hợp chuyên môn. Bạn muốn giúp em, trước hết cần tâm sự với em xem cảm xúc của em có xu hướng gì, tiếp theo là tình cảm của em bạn với người kia. Trong tình yêu, chàng trai lý tưởng là sự mê mệt của cô gái chứ không phải từ nhận xét của người bên ngoài. Khi bạn nói “ai cũng cảm thấy là không nên nhưng em tôi lại mù quáng, tiếp tục” tức là em bạn đang trong tình yêu, còn bạn thì không. Mọi sự khuyên ngăn lúc này chỉ “đổ thêm dầu vào lửa” vì càng khuyên ngăn càng làm cho em bạn quyết tâm bảo vệ tình yêu của mình. Lẽ ra bạn cần tâm sự với em để từ đó xem cảm xúc, tình cảm và lý trí em thế nào, từ đó mới tính toán can thiệp tâm lý vào cảm xúc, tình cảm hay lý trí cho phù hợp. Thế nhưng, bạn và mọi người trong nhà đều tập trung vào “khuyên ngăn” vô tình đẩy em bạn vào con đường bế tắc tình cảm nên đã “bỏ bê chuyện học”. Bạn hãy là người bạn đồng hành của em mình để cứu em trong lúc này. Chúc thành công. GS.TS. Vũ Gia Hiền Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục TP HCM Nguồn VNExpress
