Khi bạn không thể dựa vào các công cụ hỗ trợ trên web để xử lý sự cố máy tính, đừng vội từ bỏ hi vọng. Một chiếc USB chứa đầy đủ “đồ chơi” sẽ là cứu cánh cho bạn trong tình huống “dầu sôi lửa bỏng” đó. Bạn đang sử dụng một chiếc thẻ/đĩa/bút nhớ flash như phương tiện truyền tải dữ liệu đắc dụng. Nhưng sẽ thật đáng tiếc nếu bạn không biết tận dụng nó mỗi khi cần kíp. Ngoài việc lưu trữ một tập tin, hình ảnh nào đó để chia sẻ trực tiếp, chiếc USB còn là một kho chứa tất cả những công cụ hữu ích có thể “cấp cứu” máy tính trong các tình huống “dầu sôi lửa bỏng”. Tất nhiên là bạn có thể sử dụng những công cụ hỗ trợ có trên web để xử lý sự cố, nhưng điều đó sẽ trở thành vô nghĩa nếu chẳng may PC nhiễm malware hoặc trục trặc khiến bạn mất khả năng kết nối Internet. Khi đó, một chiếc USB chứa đầy những công cụ cần thiết sẽ là chiếc “túi thần” giúp bạn vượt qua. Bài viết giới thiệu cho bạn tất cả những công cụ cần thiết để tải vào chiếc USB phòng trường hợp cần “cấp cứu” cho máy tính. PortableApps cho phép bạn truy cập nhanh đến những phần mềm di động miễn phí có thể được cài vào các thiết bị lưu trữ di động và sau đó sử dụng trên bất cứ PC nào. PortableApps Thứ đầu tiên mà bạn cần nạp vào chiếc USB dùng để “cấp cứu” máy tính của mình chính là PortableApps (portableapps.com/download), phần mềm nền tảng mã nguồn mở và miễn phí cho phép cài đặt các công cụ desktop vào thanh nhớ USB hoặc các thiết bị lưu trữ di động khác. PortableApps quản lý tất cả việc cài ứng dụng di động (tức bản portable - không cần cài đặt) vào USB và cũng là giao diện chính mỗi khi bạn muốn sử dụng các ứng dụng này, mang lại một giải pháp quản lý - tìm kiếm - chạy ứng dụng dễ dàng hơn. PortableApps có một danh sách hàng trăm bản “portable” của các ứng dụng miễn phí được ưa chuộng, các phiên bản “portable” này đều được thiết kế để làm việc mà không cần cài đặt. Bạn có thể xem đầy đủ danh sách các ứng dụng này bằng cách truy cập vào địa chỉ portableapps.com/apps. PortableApps có độ bao quát khá rộng khi hầu hết các chương trình có phiên bản portable đều sẽ có mặt trên nền tảng này. Bạn có thể tải về ứng dụng bằng cách đi theo đường dẫn được cung cấp hoặc truy cập theo hướng Apps >>> Get More Apps ngay trên giao diện của PortableApps. Khi đó, chỉ cần xem trên danh sách, nhấp chọn vào ứng dụng mình cần và chọn lệnh Next để PortableApps tự động tải và lưu trữ ứng dụng vào USB. Chrome Portable Mặc dù không phải là một công cụ xử lý sự cố, nhưng phiên bản không cần cài đặt của trình duyệt Chrome (go.pcworld.com/chromeport) vẫn là thứ mà bạn nên có cho bộ công cụ “cấp cứu” của mình. Vì hiện tại có khá nhiều loại malware được thiết kế nhắm vào các trình duyệt web. Vì vậy, trình duyệt web chính là một trong những thứ trong hệ thống dễ bị sập và dễ khiến hệ thống bị hỏng hóc nhất. Tính năng bảo mật Sandbox và Safe Browsing của Chrome - vốn chống lại các truy cập vào website và download độc hại - giúp trình duyệt này trở thành phương tiện hoàn hảo để lướt web trên một hệ thống máy vốn đã bị lây nhiễm. Spybot Search & Destroy Portable Nếu máy tính của bạn chạy ì ạch bởi sự lây nhiễm malware, thì Spybot Search & Destroy Portable (go.pcworld.com/spyport) sẽ là thứ vũ khí đầu tiên - và cuối cùng - mà bạn cần đến. Đây là một trong những công cụ nhiều “tuổi” và hiệu quả nhất hiện nay, đủ sức thổi bay hầu hết các phần mềm độc hại, ngay cả trên một cỗ máy đã quá uể oải vì sự tàn phá của mã độc. Clamwin Portable Clamwin (go.pcworld.com/clamport) là giao diện đồ họa cho Windows của engine phòng chống virus Clam mã nguồn mở. Vì đây chỉ là phiên bản không cài đặt nên Clamwin Portable không thể mang lại tính năng bảo vệ thời gian thực, nhưng vẫn đủ sức để mang lại sức mạnh tìm - diệt đầy hiệu quả đối với các tập tin nghi vấn. Malwarebytes tiêu diệt các lỗ hổng bảo mật zero-day hiệu quả hơn nhiều phần mềm antivirus thông thường khác. Malwarebytes Mặc dù là một công cụ hữu ích được khá nhiều người ưa chuộng (malwarebytes.org), nhưng Malwarebytes lại không có phiên bản portable cho người dùng. Tuy nhiên, bạn có thể tải về tập tin cài đặt của ứng dụng này và lưu trữ sẵn trong USB. Từ đó, bạn có thể cài đặt Malwarebytes trực tiếp lên hệ thống đang gặp sự cố và sử dụng nó, sau khi đã chạy 2 ứng dụng Spybot và Clamwin. Tại sao lại phải sử dụng đến công cụ thứ 3 này sau khi đã hoàn tất các các tác vụ của 2 công cụ hữu ích kể trên? Hãy nghĩ đơn giản: Tận dụng tay nghề và kinh nghiệm của nhiều “chuyên gia” sẽ mang lại nhiều hiệu quả hơn trong việc tìm và diệt, hoặc việc “giăng lưới” càng dày đặc sẽ giúp bạn hạn chế bỏ sót các mối nguy đang tồn tại trong hệ thống. Tuy nhiên, quan trọng hơn cả, là các thử nghiệm đã chứng minh rằng Malwarebytes khắc phục các lỗ hổng bảo mật zero-day (lỗ hổng bảo mật chưa được công bố và khắc phục) hiệu quả hơn nhiều phần mềm antivirus thông thường khác. Tính năng Chameleon của Malwarebytes thậm chí còn giữ ứng dụng chạy khi các loại virus cố khóa quá trình quét của phần mềm antivirus thông thường. Ngược lại, Malwarebytes lại không mang lại hiệu quả cao đối với những loại malware bình thường, và đó chính là lí do xác đáng nhất để bạn phải sử dụng nó kết hợp với các chương trình diệt virus khác. Kaspersky TDSSKiller Nếu bạn đã chạy tất cả những phần mềm diệt malware kể trên nhưng chiếc PC cần được giải cứu vẫn có những triệu chứng như các thông báo lỗi, hoặc tốc độ trình duyệt web chạy với tốc độ “rùa bò”, điều đó đồng nghĩa với việc có thể đang bạn phải đối đầu với rootkit. Loại công cụ phần mềm rootkit này được thiết để che dấu các tiến trình đang chạy, các file hoặc dữ liệu hệ thống, mà cụ thể ở đây là các mã độc malware và vì thế, bạn sẽ rất khó để phát hiện ra chúng. Nếu bạn có nghi vấn về khả năng này, hãy thử chạy bộ công cụ quét rootkit Kaspersky TDSSKiller (support.kaspersky.com/5350). Đơn giản, hãy tải và lưu trữ file chạy .exe của công cụ này vào USB và chạy nó trực tiếp trên máy tính đang có sự cố, TDSSKiller sẽ có đủ khả năng quét sạch hầu hết các loại rootkit malware hiện nay. FileAssassin Ngay cả khi bạn cố không gỡ bỏ toàn bộ chương trình, thì việc xóa các tập tin cũng trở thành một thử thách - đặc biệt khi bạn đang phải đối phó với một hệ thống bị “nhiễm bệnh” nghiêm trọng. Windows có thể sẽ báo lỗi không thể truy cập tập tin, hoặc lỗi xung đột quyền sử dụng… Chương trình FileAssassin (go.pcworld.com/assassin) sẽ cho phép bạn truy cập vào những điểm “tắc nghẽn” đó và xóa bất cứ tập tin nào bạn muốn. Mặc dù vậy, hãy chắc chắn rằng cú click chấp nhận của mình là đúng, và bạn thật sự muốn tập tin đó biến mất khỏi hệ thống. Khi bạn tải phần mềm này, hãy chú ý chọn phiên bản không cần cài đặt, với tên “portable” ở phía đuôi. Eraser Portable Đôi khi việc xóa các tập tin không đơn giản chỉ là xóa, mà bạn còn muốn chắc chắn rằng file đó đã được xóa hoàn toàn khỏi hệ thống. Trong trường hợp bạn muốn xóa một tập tin nhạy cảm nào đó mà không muốn có bất cách cách nào khôi phục lại được, hãy sử dụng Eraser (go.pcworld.com/eraserport), công cụ hỗ trợ xóa - ghi đè các tập tin hay thư mục một cách an toàn trên ổ đĩa cứng cơ học (tuy nhiên, thuật toán trong ổ lưu trữ thể rắn SSD sẽ không cho phép quét sạch hoàn toàn dữ liệu ra khỏi chúng). Eraser mang lại một số phương pháp gỡ bỏ tăng trường ghi, vốn lặp lại nhiều lần quá trình ghi đè lên phân vùng ổ cứng chứa tập tin cần xóa bỏ nhằm đảm bảo việc xóa bỏ hoàn toàn dữ liệu. Ngoài việc mang lại giải pháp loại bỏ hoàn toàn tập tin hay thư mục chuyên biệt nào đó, bạn còn có thể sử dụng Eraser để ghi đè lên toàn bộ phân vùng còn trống, để đảm bảo rằng những dữ liệu mà bạn đã xóa trong quá khứ hoàn toàn sạch bóng khỏi ổ cứng. Ở đây, bạn phải luôn chắc chắn về thứ mình sắp ra lệnh xóa, bởi một khi đã được thực thi, sẽ chẳng có cách nào lấy lại được. Revo Uninstaller tỏ ra hữu dụng và đáng tin cậy bởi nó có khả năng xóa bỏ tất cả những thứ có liên quan đến chương trình muốn xóa. Revo Uninstaller Một trong những cách đơn giản nhất để giúp chiếc máy tính ì ạch hoạt động ngon trở lại chính là gỡ bỏ bớt những phần mềm không cần thiết. Phương cách này mang lại 2 lợi ích: Làm trống ổ cứng, vốn có thể giúp PC tăng tốc và giảm bớt những ứng dụng khởi chạy trên startup vốn làm chậm tốc độ khởi động máy. Bạn có thể gỡ bỏ các ứng dụng thừa mứa này bằng tay, nhưng quá trình đó sẽ khá tốn thời gian, và cũng chẳng thể xóa chúng hết hoàn toàn khỏi hệ thống. Hãy giữ một bản portable của Revo Uninstaller (go.pcworld.com/revoport) trong USB để sẵn sàng làm nhẹ máy khi xử lý sự cố. Bộ ứng dụng này trong các thử nghiệm đã tỏ ra hữu dụng và đáng tin cậy bởi nó có khả năng xóa bỏ tất cả những thứ có liên quan đến chương trình muốn xóa. Autoruns Portable Một trong những lí do chính khiến một hệ thống cũ trở nên ì ạch chính là có quá nhiều ứng dụng, phần mềm được khởi chạy cùng hệ thống (startup). Khi đó, sử dụng công cụ Autoruns (go.pcworld.com/autoport) sẽ cho phép bạn xem tất cả những tiến trình chạy cùng khi khởi động Windows, bên cạnh đó là những khởi nguồn của rắc rối khác, như các loại thanh công cụ toolbar hay tiện ích mở rộng trên trình duyệt web. Việc sử dụng Autoruns để ngăn các ứng dụng không khởi chạy cùng startup là vô cùng đơn giản khi bạn chỉ việc nhấp chuột bỏ chọn các ứng dụng đó. Việc này chỉ có một rắc rối duy nhất: Hãy biết rõ việc mình đang bỏ chọn thứ gì, để không phải vô tình gây ra lỗi cho quá trình chạy startup. KeePass mã hóa dữ liệu về mật khẩu của bạn và bảo vệ chúng khỏi các phần mềm keylogging. KeePass Password Safe Portable Nếu bạn sử dụng KeePass để ghi nhớ các loại mật khẩu (và nếu chưa, hãy nghĩ ngay đến việc thử nó), hãy chọn thêm giải pháp sử dụng bản không cài đặt của ứng dụng này và lưu hết các mật khẩu của mình vào USB. Với cách này, bạn hoàn toàn có thể truy cập các tài khoản trực tuyến của mình, bất chấp việc bạn đang sử dụng máy tính nào. Bên cạnh đó, bạn hoàn toàn không phải lo về việc mất trộm danh tính lỡ khi đánh mất chiếc USB đó, bởi bản thân KeePass đã mã hóa dữ liệu bên trong nó và yêu cầu mật khẩu master của bạn. Có thể bạn sẽ ngần ngại không muốn sử dụng KeePass trên một hệ thống nhiễm malware, bởi bạn lo sợ các phần mềm keylogging. Hãy yên tâm bởi KeePass có tính năng Autotype tự động dán các mật khẩu của bạn vào những trường thích hợp, và bạn có thể hướng dẫn chương trình hỏi mật khẩu master trong tính năng User Account Control của Windows, vốn bảo vệ khỏi các phần mềm keylogging không chạy dưới quyền admin của hệ thống. Hệ điều hành không cần cài đặt SystemRescueCD SystemRescueCD bao gồm Gparted và một số công cụ khác giúp ích cho quá trình xử lý sự cố PC bị hỏng hóc nặng. Nếu bạn gặp phải một PC bị sự cố quá nặng, bạn sẽ cần nhiều hơn một chiếc USB với đầy đủ những đồ nghề như đã đề cập ở trên. Với việc tải một USB khác với hệ điều hành SystemRescueCD (www.sysresccd.org), bạn sẽ sẵn sàng cho công đoạn khôi phục lại hoạt động ngay cả khi hệ điều hành của máy đã sập đến mức bạn không còn có thể truy cập vào được nữa. SystemRescueCD là một hệ điều hành cơ động được cung cấp miễn phí, đồng nghĩa với việc bạn không cần cài đặt nó vào ổ cứng để chạy. Bạn chỉ cần cắm USB vào máy tính đang bị sự cố, khởi động lại máy và chọn boot từ thẻ nhớ USB. Hệ điều hành dựa trên nền tảng Linux này được trang bị nhiều chương trình giúp bạn truy cập được vào ổ cứng lưu trữ và thực hiện quá trình sao lưu, bên cạnh khá nhiều công cụ hữu ích có thể giúp bạn phục hồi hệ điều hành cũ nhiều hết mức có thể. Nguồn PC World VN
